انحصار وراثت و تمام مراحل آن + مدارک لازم و هزینه های مربوطه

مقدمه

پس از فوت عزیزان چالش های مختلفی گریبان گیر خانواده متوفی میشود. در این شرایط یکی از مهمترین مواردی که باید پیگیری شود انحصار وراثت است. فردی که درگیر از دست دادن یکی از نزدیکان خود است احتمالا شرایط روحی مناسبی برای کسب اطلاعات در مورد انحصار وراثت ندارد. پس پیشنهاد میکنیم حتی اگر خدایی ناکرده این اتفاق برای شما پیش نیامده است؛ دانش خود را در این زمینه بیشتر کنید که در شرایط بحرانی به داد خود و یا کسانی که برای شما مهم هستند برسید. در ادامه مراحل گام به گام انحصار وراثت را به شما توضیح میدهیم.

یکی از مهمترین مواردی که در مورد انحصار وراثت وجود دارد توجه به این نکته است که برای انجام این امور حتما نباید قصد تقسیم اموال را داشته باشید. گواهی انحصار وراثت در واقع تعیین میکند که چه افرادی از متوفی ارث میبرند.

در چه صورت احتیاجی به انحصار وراثت نیست؟

در دو صورت احتیاجی به گواهی انحصار وراثت نیست. این دو حالت اگرچه بدیهی است اما امکان دارد به ذهن نرسد. اول اینکه متوفی اموالی برای تقسیم کردن نداشته باشد و دوم اینکه تنها یک وارث داشته باشد. در این صورت دیگر نیازی به طی کردن فرآیند انحصار وراثت نیست. در غیر این صورت انحصار وراثت حتی در صورت توافق وراث الزامی است.

اگر انحصار وراثت را انجام ندهیم چه اتفاقی می افتد؟

اولین مشکلی که پیش می آید این است که فروش اموال متوفی را با مشکل مواجه میکند. در مرحله بعد هر یک از وراث برای سهم الارث خود دچار مشکل میشوند و این مورد باعث بروز مشکلات بعدی میشود. مشکلاتی که در ابتدا پیش بینی نمیشود اما پس از مدتی بروز میکند.

انحصار وراثت چیست

یک گواهی است که از جانب شورای حل اختلاف محل سکونت متوفی صادر میشود. با گواهی انحصار وراثت است که تقسیم اموال متوفی صورت میگیرد. در ادامه لازم است بدانید مالیات بر ارث ملک باید توسط افراد ذی نفع پرداخت شود و این گام یکی از مراحلی است که باید قبل تقسیم و فروش ملک انجام شود.

انواع گواهی انحصار وراثت

گواهی انحصار وراثت محدود چیست؟

به طور خلاصه اگر دارایی متوفی زیر 50 میلیون تومان باشد گواهی انحصار وراثت محدود صادر میشود. این گواهی در زمان کمتری در حدود یک هفته صادر میشود پیش تر حد این عدد 3 میلیون تومان بود. اما با توجه به تغییر مبالغ، عملا عدد 3 میلیون تومان بی معنی بود. در نظر داشته باشید این عدد تنها منحصر به دارایی نقدی فرد نیست و تمام اموال از جمله زمین، ملک، مغازه و… را شامل میشود.

گواهی انحصار وراثت نامحدود چیست؟

طبق صحبت های بالا قاعدتا اگر اموال فرد فوت شده بالای 50 میلیون تومان باشد، گواهی باید به صورت نامحدود صادر شود. به دلیل فرآیندها و بررسی های بیشتر و گام های اضافه تری که در این مورد وجود دارد، صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود زمان بیشتری طول میکشد و این مورد در واقع مهمترین تفاوت این دو نوع گواهی است

مراحل گام به گام انحصار وراثت

شرایط بازماندگان متوفی به حدی خاص و بحرانی هست که توان بررسی های بیش از حد و یا تحقیقات عمیق در این مورد برای آنها وجود ندارد. اینجا است که یک پلن مشخص و یک لیست از گارهایی که باید انجام شود؛ اهمیت تازه ای به خود میگیرد. اما این مراحل چه کارهایی را شامل میشود؟

گام اول: استشهاد محضری

در اولین قدم شما باید با سه نفر به عنوان شاهد در دفتر اسناد رسمی حضور داشته باشید. فرمی با عنوان فرم استشهادیه را پر کنید. اسامی ورثه را اعلام کنید و همچنین دفتر اسناد رسمی نیز باید امضای آنان را تایید کند. اگر تمام ذی نفع ها امکان حضور در دفتر را ندارند، یکی از وراث به همراه مدارک دیگر افراد به همراه سه شاهد حضوری فرم را پر کند.

گام دوم: رفع نقص و پیگیری استعلامات

گام سوم: ثبت دادخواست در دفتر خدمات قضایی

در این مرحله یکی از وراث باید به شعبه شورای حل اختلافی مراجعه کند که در نزدیکی محل سکونت متوفی است. در مرحله بعد در این گام باید تمام وراث و نسبتشان مشخص شوند و دادخواست در دفتر قضایی ثبت گردد. برای اطلاع بیشتر از شعب محل سکونت خود میتوانید به سایت عدل ایران مراجعه کنید.

گام چهارم: انتشار آگهی در روزنامه

منتشر کردن آگهی در روزنامه فرآیند پیچیده ای ندارد اما برای اطلاع بیشتر، نمونه ای از آگهی انحصار وراثت در روزنامه رسمی را برای شما می آوریم

نمونه آگهی انحصار وراثت

“آگهی حصر وراثت”
آقای ——– دارای شناسنامه شماره —– به شرح دادخواست به کلاسه ———– از این شورا درخواست گواهی حصر وراثت نموده و چنین توضیح داده که شادروان ——– به شناسنامه شماره —– در تاریخ ——- در اقامتگاه دائمی خود بدرود زندگی گفته و ورثه حین الفوت آن مرحومه منحصر است به:

• آقای ——- نام پدر: ——- تاریخ تولد: —- شماره شناسنامه: — شماره ملی: —– برادر متوفیه
• آقای ——- نام پدر: ——- تاریخ تولد: —- شماره شناسنامه: — شماره ملی: —– برادر متوفیه
• آقای ——- نام پدر: —— تاریخ تولد: —- شماره شناسنامه: — شماره ملی: —– خواهر متوفیه
و جز نامبردگان ورثه دیگری ندارد.

اینک پس از انجام تشریفات قانونی مراتب یک نوبت آگهی می شود تا چناچه کسی اعتراضی دارد و یا وصیت نامه سری و رسمی در اختیار دارد ظرف مدت یک ماه ارائه نماید. در غیر این صورت گواهی صادر خواهد شد و دیگر اعتراضی قبال رسیدگی نخواهد بود.

شعبه —- شورای حل اختلاف شهرستان—-

گام پنجم: مراجعه به شعبه ارجاع شده شورای حل اختلاف

اگر تا اینجا تمام مراحل را به درستی طی کرده باشید بعد از بررسی مرجع قضایی در مرحله قبل، کار سمت شورای حل اختلاف میرود و صدور گواهی انحصار وراثت بر عهده این بخش است. البته در نظر داشته باشید که باید صبر کنید تا یک ماه از تاریخ انتشار آگهی در روزنامه اصلی بگذرد..
مدارک لازم برای گواهی انحصار وراثت
در خلال انجام کارهای انحصار وراثت، شما احتیاج به مدارکی دارید که در اینجا مدارک مذکور را برای شما لیست میکنیم.
گواهی فوت متوفی
شناسنامه متوفی
کپی برابر اصل شناسنامه وراث
استشهادیه محضری
کپی عقدنامه
وصیت نامه شخص فوت شده
گواهی اظهارنامه مالیاتی (برای متوفیان قبل از سال ۹۵) یا رسید پرداخت مالیات بر ارث

هزینه‌های لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت

تعداد وراث و موارد دیگر در این هزینه تاثیر گذار است. این را هم در نظر بگیرید که هزینه گواهی انحصار وراثت نامحدود و محدود تفاوتی ندارد. اما در کل دو نوع هزینه برای فرآیند انحصار وراثت وجود دارد. اول اینکه شما تمام فرآیند را خودتان انجام بدهید و دوم اینکه هزینه ای به یک وکیل بدهید و بخشی از فرآیند ها را برون سپاری کنید. البته اگر وکیل خانوادگی دارید از این هزینه در امان هستید!

هزینه های دولتی برای صدور گواهی انحصار وراثت
هزینه انتشار آگهی در روزنامه رسمی
….

پس از فوت متوفی چقدر فرصت برای انحصار وراثت داریم؟

هرچند زمان خاصی برای انجام این فرآیند تعیین نشده است اما عقب انداختن این کار باعث بروز مشکلاتی میشود. یکی از مرسوم ترین مشکلات این است که اگر بیش از یک سال از فوت متقاضی بگذرد و همچنان بحث انحصار وراثت تعیین تکلیف نشده باشد؛
در حالت عادی پس از فوت متوفی محدوده زمانی خاصی برای انجام انحصار وراثت تعیین نشده است ولی در برخی شرایط ممکن است به تعویق انداختن این کار موجب بروز مشکلانی شود. به عنوان مثال خانواده متوفی تا یک سال از مالیات بر ارث و هزینه‌های کفن و دفن، مهریه و … معاف هستند. بازه بیش از یکسال باعث از دست رفتن این معافیت میشود. یکی دیگر از چالش های مرسوم عدم پیگیری انحصار وراثت؛ فوت یکی از وراث است که این پروسه را وارد پیچیدگی های خاصی میکند. تا سال 95 اگر تا 6 ماه پس از فوت متوفی، تکلیف انحصار وراثت مشخص نمیشد؛ 10% جریمه برای خانواده متوفی در نظر گرفته میشد اما از سال 95 به بعد این قانون لغو شد. البته در مورد مالیات، اظهارنامه مالیات بر ارث باید حداکثر تا یک سال بعد از فوت متوفی، به سازمان امور مالیاتی ارائه شود.

آیا اجباری برای دریافت گواهی انحصار وراثت وجود دارد

دریافت گواهی انحصار وراثت نامحدود، اجباری است زیرا زمانی که شخص متوفی اموالی از خود بجا گذاشته و تعدادی افراد در این اموال سهیم هستند، برای تقسیم ارثیه خود نیاز به این گواهی خواهند داشت. اما هنگامی که متوفی مالی بجا نگذاشته یا تعداد ورثه یکنفر باشد، نیازی به دریافت این گواهی نیست. گواهی انحصار وراثت محدود هم برای فقط برای اداره بیمه لازم می‌شود.

بعد از انحصار وراثت چه باید کرد؟

مرحله بعد از انحصار وراثت در واقع همان پرداخت مالیات بر ارث هست. کارشناس اداره امور مالیاتی پس از بررسی دقیق بر کلیه اموال و دارایی های متوفی حسابرسی میشود و شما به عنوان ذی نفع ملزم به پرداخت مالیات بر ارث هستید..

اعتراض به گواهی انحصار وراثت

اگر تمامی مراحلی که در این مقاله گفتیم به درستی طی شود؛ احتمال کمی وجود دارد که وراث با مشکل روبرو شوند اما اگر با این وجود باز هم تختلافاتی در رای و چگونگی تقسیم اموال وجود داشت؛ امکان اعتراض به گواهی انحصار وراثت وجود دارد.
در صورت مفقود شدن گواهی انحصار وراثت چه باید کرد
اگر گواهی انحصار وراثت را گم کردید نگران نباشید. تنها لازم است تا به شورای حل اختلاف مربوطه رجوع کنید و درخواست صدور مجدد بدهید. این را هم در نظر بگیرید که هر یک از وراث میتوانند یک کپی برابر اصل از گواهی داشته باشند و پیشنهاد میشود که این کار را هم حتما انجام دهند.

دادن وکالت برای انجام انحصار وراثت

اگر قصد برون سپاری و دادن وکالت برای امور انحصار وراثت را دارید؛ لازم است بدانید که شما فقط میتوانید یا به یکی از وراث خود و یا به یک وکیل دادگستری وکالت بدهید. برای این کار نمیتوان به یک آشنا یا یکی از دوستان وکالت داد.